De kracht van herinneringen in tijden van rouw
Herinneringen aan de mooie momenten die we samen met onze dierbare overledene hebben beleefd kunnen zorgen voor verbinding, troost en een blij moment. Zelfs in tijden van diepe rouw. Ann Costermans, rouwexpert bij DELA, praat over het belang van herinneringen, en hoe we als omgeving kunnen ondersteunen bij het ophalen ervaren.
Herinneringen zorgen ervoor dat onze dierbare overledenen aanwezig blijven. Of zoals Uus Knops het verwoordt in haar boek ‘Waar ben je lieve broer’: “Oude of nieuwe herinneringen horen is als een glimp opvangen van diens aanwezigheid”.
Herinneringen zorgen ervoor dat je je verbonden blijft voelen met de overledene. Voor de meerderheid van de mensen in rouw is deze blijvende band een steun tijdens het rouwproces. Ergens is dat ook logisch, zegt rouwexpert Ann Costermans van DELA: “Als iemand komt te overlijden die je zo graag hebt gezien, dan stopt die liefde niet ineens bij het overlijden. Je moet verder zonder de fysieke aanwezigheid van je dierbare, maar de relatie, de band én de liefde blijven. Daarom rouwen we ook en voelen we rouwpijn, omdat we gehecht zijn aan de overledene en omdat we van hem of haar houden. ‘Houden’ dus, niet ‘hielden’.”
Positieve emoties oproepen
Lang werd gedacht dat het herhaaldelijk ervaren en uiten van negatieve emoties in de eerste maanden na het verlies zou leiden tot minder rouw in het verdere verloop van het rouwproces. Onderzoek spreekt dit tegen. Ann Costermans: “Hoe meer rouwenden hun negatieve emoties uitdrukken (via woorden of hun gelaatsuitdrukking) hoe meer rouwsymptomen ze vertonen gedurende de eerste 2 jaar na het verlies.” Het is daarom, ook in de eerste rouwperiode, belangrijk om positieve emoties op te roepen. Het ophalen van positieve herinneringen kan daarbij helpen en troostend werken via:
- een gevoel van rijkdom omwille van het gedeelde leven.
- een gevoel van waardering voor de overledene en wat hij of zij gebracht heeft.
- ontroering door de manier waarop afscheid genomen is.
- besef van de continuïteit van het leven (bv bij het opnieuw kunnen zien van een mooie zonsondergang, die men zo vaak samen zag…).
Hoe kunnen we ondersteunen bij het herinneren?
Wat troostend is, verschilt van mens tot mens. Op de herinneringspagina van DELA vind je heel veel tips en inspiratie om de herinnering aan onze dierbare overledenen tastbaar te maken en te koesteren. Ook als nabestaande kunnen we ondersteuning bieden. Beter dan de standaardzinnetjes die we soms uitspreken na een overlijden, of te vervallen in stilzwijgen – wat heel kwetsend kan zijn voor de nabestaanden - kan het zeer helpend zijn om ‘samen’ herinneringen op te halen aan de overledene. Waarbij er kan gelachen én geweend worden.
Ann Costermans: “Door samen herinneringen op te halen, wordt de band met de overledene niet alleen levend gehouden, maar tijdens die gesprekken hoor je soms ook dingen over de overledene die je zelf nog niet wist, waardoor jouw beeld van hem of haar als het ware vervolledigd wordt.” Het is trouwens niet zo dat je uitsluitend positieve herinneringen mag ophalen. “Soms hebben we bij een overlijden het idee dat we enkel positieve gevoelens mogen koesteren tegenover de overledene en voelen we ons soms schuldig, omdat er soms ook dingen waren die je minder leuk vond. En dat is ook oké. Niemand is immers perfect.”
Kan de blijvende band met de overledene dan niet problematisch worden? “Dit kan gebeuren als de band met de overledene een belemmering vormt voor andere relaties of voor het verder leven. Als een dagelijks bezoek aan het kerkhof bij voorbeeld verhindert dat men leuke uitstapjes maakt met het gezin. In dat geval kan een gesprek met een rouwconsulent of -therapeut helpend zijn,” aldus nog Ann Costermans.
