Opnieuw leren verbinden na een overlijden: het verhaal van Julie

Na het overlijden van een naaste verliezen we vaak niet enkel een dierbare, maar ook een stukje van onszelf en van de relaties met onze omgeving. In een gesprek met DELA’s rouw- en verliesconsulente Ann Costermans vertelt Julie over de zoektocht naar zichzelf na het verlies van haar 3-jarig dochtertje Marie.

Zingeving na overlijden

Ann Costermans, rouw- en verliesconsulente bij DELA: ‘Wanneer iemand sterft met wie we sterk verbonden zijn, worden we diep geraakt en kunnen een aantal verbindingen aangetast worden of in vraag worden gesteld.

• Hoe ziet de relatie met de overledene eruit nu deze er niet meer fysiek is?
• Hoe verandert het overlijden mijn relatie met de mensen rondom mij, zoals mijn partner, mijn kinderen, mijn familie en mijn vrienden?
• Wie ben ik zelf nog na dit verlies?

Bij ieder verlies moeten we dus terug in verbinding gaan: met onszelf, met de overledene en met de mensen rondom ons. Dat heeft ook Julie ervaren na het overlijden van haar 3-jarig dochtertje Marie.

Hoe verwerk je het verlies van een kind?

Julie: ‘Op de dag dat Marie stierf, stierf ik zelf ook. Als mama, als dochter, als partner, als vriendin en als zus.’ Na het overlijden van Marie trok Julie de zin van haar bestaan compleet in twijfel en leek het alsof ze nergens meer thuishoorde. Ze keek ook hard naar zichzelf: ‘Ik kan niet eens mijn eigen dochter redden. Wie of wat ben ik dan?’

Julie ging wanhopig op zoek naar zichzelf en naar de betekenis van haar leven. Een zoektocht van 5 jaar, waarbij ze serieus grote kuis hield in haar binnenste en die haar dichter bij haar passies bracht: mensen, schilderijen, boeken en het ‘We Love Mariefonds’ dat ze na de dood van Marie oprichtte.

Julies advies: ‘Ga op zoek naar waar jij goed in bent. Iets wat jou bijzonder maakt en wat alleen jij kan. Maar ga ook op zoek naar jouw passie, naar dingen die je het gevoel geven dat je echt leeft. Marie heeft mij gestimuleerd om mezelf te zijn. Geen sinecure, want het betekent ook dat je je kwetsbaarheid ten volle moet omarmen. Om die reden zou ik het woord ‘rouwen’ willen veranderen in ‘groeien’ of ‘leven’. Naar mezelf, in mezelf, door mezelf, maar vooral voor mezelf.’

Persoonlijke groei

Zoveel jaar na het overlijden heeft Julie niet zoveel meer met materiële dingen en weet ze dat Marie er is en verder leeft in de herinneringen van vele mensen. ‘Marie is zoveel meer dan haar lichaam. Ze mag er dan misschien fysiek niet meer zijn, maar diep vanbinnen voel ik wel haar aanwezigheid. Het is een beetje vergelijkbaar met het gevoel van ‘graag zien’ of ‘houden van’. Dat valt ook niet met het blote oog te zien.’

‘Alles wat ik heb ervaren, heeft me de kans gegeven om te groeien. Als je gelooft dat alles in het leven een doel heeft, geven zelfs de afschuwelijkste dingen je de mogelijkheid om te groeien. Zo heeft Maries dood me de mogelijkheid gegeven om authentieker, integerder, liefdevoller en meer Julie te durven zijn. Ze heeft me doen inzien dat mensen ongelooflijk veel veerkracht hebben. Ze heeft me laten voelen dat liefde de dood overschrijdt.’

- Julie, mama van Marie (3)

Rouw en je relatie

Doordat ieder rouwproces uniek is, kan het gebeuren dat partners op een heel andere manier rouwen, ook al is het verdriet bij beide even groot. Door onbegrip voor elkaars rouwstijl en gebrek aan communicatie hierover kan het zijn dat er dan een afstand ontstaat.

Ook Julie en haar man stonden op een bepaald moment zo ver van elkaar verwijderd dat ze zelfs niet meer wisten waarom ze bij elkaar waren. Ruzies dwongen hen ertoe duidelijk te verwoorden waar ze behoefte aan hadden. Inmiddels weten ze perfect van elkaar wat de ander nodig heeft.

‘Wat een geschenk om dit samen te kunnen doen. Samen tranen laten stromen, samen beseffen dat we dit niet alleen moeten dragen. Onmacht en verdriet hebben ons een nieuw verhaal doen schrijven. Een verhaal van hoop, verbondenheid, kwetsbaarheid en kracht. Een verhaal dat van ons is. Door ons geleefd, beleefd, herbeleefd en doorleefd.’

Inmiddels blijven ze telkens weer de verbinding met elkaar zoeken en blijft de nieuwsgierigheid naar en de liefde voor elkaar groeien.

Het verlies van verbinding met anderen

Verlies kan eveneens een grote impact hebben op familie- en vriendschapsbanden en kan tussen mensen in komen te staan. Door bijvoorbeeld een oordeel te vellen over de ander zijn rouwproces (te snel, te traag, te lang). Je kan elkaar het best steunen door gewoon te luisteren en goed af te stemmen op de behoeften van de rouwende.

Julie heeft het geluk gehad om tijdens haar rouwproces omringd te zijn door familie en vrienden die haar bijstonden in haar diepste verdriet. En die haar zelfs leerden dat je niet ‘heel’ moet zijn om toch een thuis te vormen voor anderen.

Ann Costermans: ‘Het is heel krachtig als je als rouwende ook om hulp durft vragen, ook al is het soms een heel proces voordat je zover bent. Door ons te verbinden met andere rouwenden, in bijvoorbeeld lotgenotengroepen, kunnen we veel van elkaar leren. We denken ook vaak dat ons verdriet belastend is voor anderen, maar het kan zo verbindend zijn om samen te rouwen.’

Julie: ‘Ik heb zo vaak in de auto het gevoel gehad te willen gillen van onmacht. Dat kan zo’n deugd doen. Maar waarom zouden we dat alleen moeten doen in onze auto? Ook op dat moment zijn we nog altijd rekening aan het houden met andere mensen. Wat gaan die denken of zeggen? Als we dat samen kunnen doen, zou dat zo bevrijdend kunnen zijn.’

Julie gaat nu nog bewuster om met de mensen die haar dierbaar zijn. Ze vertelt hen nu al hoe waardevol ze hen vindt, welk verschil ze maken in haar leven en hoe gelukkig ze haar maken. De herinneringen van morgen maak je immers vandaag.