Wat doet rouwen met je relatie?

Als koppel leren we elkaar meestal kennen in vreugdevolle omstandigheden, maar helaas worden we zelden gespaard van rouw door het verlies van een dierbare. Dat komt heftig aan en ook onze relatie kan het hard te verduren krijgen.  

Rabbit Hole, een film uit 2010, vertelt het verhaal van Becca en Howie  nadat hun 4-jarige zoon om het leven kwam door een auto-ongeval. De film toont hoe zwaar rouw kan wegen op een partnerrelatie, vooral na het verlies van een kind. Want de relatie van Becca en Howie komt in bijzonder zwaar weer terecht en even lijken ze volledig de verbinding met elkaar te verliezen. Om er dan uiteindelijk sterker uit te komen. Aan Ann Costermans, rouw- en verliestherapeute bij DELA, vroegen we waarom de impact van rouw op een partnerrelatie zo groot kan zijn.

Ann Costermans: "Als individu zijn er al een heel aantal factoren die ons persoonlijk rouwproces zullen beïnvloeden. Hoe sterk de band met de overledene was, bijvoorbeeld, of de mate waarin je op een mooie manier afscheid kon nemen. Maar ook onze eigen persoonlijkheid: hoe veerkrachtig ben je, hoe makkelijk of moeilijk heb je het om emoties te uiten… Dit alles bepaalt al in belangrijke mate hoe we rouw ervaren.”

Mensen in een liefdesrelatie, ervaren naast deze persoonlijke elementen ook nog een aantal bijkomende factoren die een invloed kunnen hebben op de rouwbeleving en ook rechtstreeks op de relatie. Zo kan er sprake zijn van onbegrip binnen het koppel.

Iedereen rouwt anders 

Ann Costermans: “De ene partner kan een meer intuïtieve manier van rouwen hebben, waarbij het verdriet vooral naar buiten komt via het uiten van emoties. Soms richten deze emoties zich ook tegen de partner, zoals boosheid. Dat komt omdat dat de persoon is die het dichtst bij ons staat. Anderen hebben dan weer een meer instrumentele rouwstijl, waarbij het verdriet zich eerder vertaalt in actie en ze oplossingen gaan zoeken. Doordat het verdriet bij deze partner niet naar buiten komt in de vorm van een emotie, kan de andere misschien aannemen dat hij niet verdrietig is, terwijl het tegendeel waar is.”

Daarnaast kan ook het tempo van de rouw verschillend zijn bij de partners. Gezond rouwen is een heen en weer bewegen tussen verlies en herstel, waarbij men (even) toelaat dat het leven weer verder gaat. Sommige partners zullen langer stil blijven staan bij het verlies en anderen zullen het leven weer veel sneller terug oppakken. Ann Costermans: “Door onbegrip voor de verschillende rouwstijlen kan er frustratie ontstaan die soms zorgt voor nog meer verdriet en het verlies aan verbinding tussen partners.”

Wederzijdse steun 

Partners kunnen in bepaalde omstandigheden veel aan elkaar hebben tijdens een rouwproces, bijvoorbeeld wanneer één van de partners een veel nauwere band heeft met de overledene, waardoor de ene partner de andere nog goed kan ondersteunen. Bij het verlies van een ouder is dat vaak het geval.

Wanneer een koppel evenwel samen een kindje verliest, kan het verdriet zo overweldigend zijn dat er bijna geen ruimte meer is voor wederzijdse ondersteuning. Ann Costermans: “Enerzijds wil je je rouwende partner niet extra belasten met je eigen verdriet en anderzijds is je eigen verdriet zo groot dat je zijn of haar verdriet er gewoon niet kan bij nemen. Meestal hebben partners elkaar leren kennen in goede tijden en zien ze bij een verlies pas voor het eerst hoe er individueel en samen gereageerd wordt op een rouwproces. Het is als het ware een hernieuwde kennismaking met de partner in mindere omstandigheden.”

Hoe sterk was de relatie tussen de partners voor het overlijden van de dierbare? Ook dat speelt een rol. Als er al barsten in de relatie waren, dan kunnen die tijdens een rouwproces nog groter worden.

Tips om er samen uit te komen 

Kennis van rouw helpt om elkaars rouwstijl te zien, te begrijpen en ook te aanvaarden. “Zoals in het geval van Gaston en Lea.”, vertelt Ann Costermans. “Gaston is geen prater, maar wanneer zijn schoonvader overlijdt, ondersteunt hij zijn echtgenote door praktische dingen uit handen te nemen bij de organisatie van de uitvaart. Hij helpt zelfs de uitvaartondernemer door de overledene op liefdevolle manier mee te verzorgen en op te baren. Op de dag van de uitvaart zitten ze samen in de wagen als de lijkwagen hen passeert op weg naar de kerk. “Daar gaat vader voor de laatste keer”, zegt hij. En Lea voelt zijn emotie in die paar woorden.”

Hebben jullie elk je eigen rouwstijl? Kijk dan of er compromissen kunnen gevonden worden en je eventjes deel kan worden van de rouwstijl van je partner:

• Wil je partner graag eventjes praten over het verlies en zijn emoties uiten? Spreek dan een moment af waarop dit mogelijk is.
• Luister dan gewoon heel aandachtig en tracht geen oplossingen aan te reiken.
• Of plan een uitstapje waarop jullie samen even dingen gaan ‘doen’, zodat ook de andere rouwstijl even aandacht krijgt. Dit kan de verbinding tussen partners versterken.  

Er hoeft ook niet altijd gepraat te worden om elkaar te steunen. Via non-verbale communicatie, zoals een arm rond de schouder, kan je ook heel goed aangeven: “Hé, ik ben er voor je”.

Ann Costermans: “Wanneer een partner behoefte heeft om vaker te spreken over het verlies dan de andere, dan kunnen lotgenotengroepen uitkomst bieden. Het kan heel troostend zijn om te praten over de overledene en het verlies met mensen die ook door een rouwproces gaan en heel goed begrijpen wat je doormaakt. Of misschien heb je wel een heel goede vriend of vriendin die er voor je is als je wilt praten en met wie je veelvuldig herinneringen kan ophalen aan de overleden dierbare. Ook gesprekken met een rouwtherapeut kunnen helpen om meer begripvol te kijken naar het rouwproces van de partner.”